Rozwadowski Kazimierz (1757–1836), pułkownik WP, ziemianin. Ur. w Putiatyczach (woj. ruskie), był synem Ignacego Antoniego, podczaszego radomskiego, następnie podolskiego, oraz Teresy z Białoskórskich.
R. rozpoczął służbę wojskową w armii kor. w r. 1775, zaciągając się jako towarzysz do chorągwi Stanisława Ciesielskiego. Po reorganizacji wojska w r. 1776 służył w 1 brygadzie Ukraińskiej kawalerii narodowej Rafała Dzierżka, w której 5 IX 1782 przez gen.-lejtnanta Józefa Gabriela Stempkowskiego, dowódcę dyw. ukraińsko-podolskiej, mianowany został namiestnikiem. Dn. 15 XI 1782 legitymował się wraz z braćmi Stanisławem, Józefem, Onufrym i Franciszkiem z posiadanego szlachectwa w przemyskim sądzie ziemskim. Awansował na chorążego (19 III 1784), podporucznika (29 XII 1789), nadal w brygadzie Dzierżka, stacjonującej w Snitkowie, noszącej po reorganizacji od 8 X 1789 nazwę 1 Wołyńskiej; dn. 12 XII 1791 mianowany został porucznikiem.
W czasie przechodzenia części armii kor. pod komendę rosyjską, R. przeniósł się do 2 brygady Ukraińskiej Franciszka Łaźnińskiego i wraz z nią znalazł się w dyw. ukraińsko-bracławskiej gen.-mjr. Stefana Lubowidzkiego, rozłożonej na Ukrainie, na terenach odłączonych od Rzpltej. Sztab brygady stał w Jampolu. W kwietniu 1793 R. otrzymał w Łabuniu od dowódcy wojsk rosyjskich gen. M. N. Kreczetnikowa miesięczny urlop z pozwoleniem odbycia podróży w sprawach rodzinnych do województw podolskiego i kijowskiego. Na skutek nieobecności przy brygadzie uniknął powikłań związanych z jej przejściem na terytorium Mołdawii, a następnie powrotem pod rozkazy rosyjskie. Dn. 8 V 1793 brygada Wołyńska złożyła w Mohylowie nad Dniestrem przysięgę na wierność Rosji; przeniesiona do brygady gen. M. Tołstoja w dywizji gen. W. Derfeldena stanęła w Szarogrodzie, rozstawiając łańcuch posterunków na granicy na Dniestrze od Jampola do Jahorłyka; wcielona do armii rosyjskiej utrzymała nazwę Wołyńskiej. Dzięki staraniom m. in. Kajetana Ożarowskiego R. otrzymał nominację na stopień majora i mimo masowego podawania się polskich oficerów do dymisji, pozostał przy jednostce.
Na wiadomość o wybuchu powstania w kwietniu 1794 brygada R-ego wyruszyła z Murachwy, przeprawiła się koło Mohylowa na prawy brzeg Dniestru i pociągnęła w kierunku zachodnim przez tereny północnej Mołdawii, a po przekroczeniu granicy austriackiej – przez wschodnią Galicję do Białego Kamienia i stąd lewym brzegiem Bugu dotarla do polskiej granicy koło Dubienki. R. napotkał tu przybyłą również zza kordonu swą dawną brygadę kawalerii narodowej, noszącą z powrotem nazwę 1 Ukraińskiej, dowodzoną przez Franciszka Wyszkowskiego i wchodzącą w skład działającego między Wisłą a Bugiem korpusu gen. Józefa Zajączka. Zgodnie z wcześniejszą nominacją naczelnika Tadeusza Kościuszki, wydaną 12 V 1794 w obozie pod Połańcem, R. został przeznaczony w stopniu wicebrygadiera do tejże brygady. Dn. 27 V wezwany był do stawienia się w nowym miejscu przeznaczenia przez Wyszkowskiego, który równocześnie prosił brygadiera F. Łaźnińskiego o niezatrzymywanie R-ego pod swoją komendą. R. odznaczył się w bitwie pod Chełmem (8 VI), gdy na czele czterech szwadronów 1 brygady Ukraińskiej niespodziewanym atakiem powstrzymał pościg 12 szwadronów pułków lekkokonnych Sumskiego i Chersońskiego brygady gen. B. Łanskoja za cofającymi się ku miastu dwoma szwadronami swojej brygady. W czasie odwrotu korpusu gen. Zajączka, z podległymi żołnierzami ratował działa ugrzęzłe w błocie. Uczestniczył w obronie Warszawy (13 VII – 6 IX), m. in. w walkach z atakującymi Prusakami 25 VIII pod Wawrzyszewem, na czele oddziału swej brygady, rozbił szwadron pułku huzarów dowodzony przez płk. Trauenfelda, a następnie częściowo rozproszył batalion regimentu płk. B. Bonina. Dzielił do końca losy swej brygady.
Po upadku powstania R. przedostał się do Galicji, w Husiatyniu połączył się z żoną. Zamieszkali u przyjaciela, Siedliskiego w Błozwi w cyrkule samborskim. Po rocznym tam pobycie wydzierżawił małą wioskę Derewlany w cyrkule złoczowskim, a następnie wziął w dzierżawę dobra Ułaszkowce z Zabłotówką w cyrkule czortkowskim. W tym czasie wszedł w posiadanie odziedziczonej przez żonę wsi Kopesterzyn w pow. jampolskim na Ukrainie, pozostał jednak nadal przy dzierżawach.
Spokojne gospodarowanie w majątkach przerwała wojna polsko-austriacka w r. 1809. Wkroczenie wojsk polskich do wschodniej Galicji spowodowało rozpoczęcie formowania nowych oddziałów, zwłaszcza na Podolu austriackim. R. otrzymał 2 VI we Lwowie od gen. Aleksandra Rożnieckiego nominację na dowódcę wystawianego przez cyrkuł zaleszczycki pułku jazdy z nr. 9 (kolejnym w numeracji pułków jazdy Ks. Warsz.), zresztą później nie występującym. Dn. 24 VI na czele oddziału konnego w sile 200 ludzi dołączył do grupy szefa szwadronu Piotra Strzyżewskiego, podążającej spod Zaleszczyk w kierunku Tarnopola. Uczestniczył w jej działaniach, dowodząc całą jazdą grupy, przeciwko oddziałowi austriackiemu, dowodzonemu przez gen.-mjr. A. Bickinga, m. in. w ataku na Tarnopol (8–9 VII), w starciach pod Grzymałowem (11 VII) i Chorostkowem (13 VII) oraz w walkach pod Wieniawką (16–17 VII), zakończonych kapitulacją gen. Bickinga.
R. pospieszył wówczas przez Lwów, Żółkiew i Rawę Ruską do Krakowa, głównej kwatery ks. Józefa Poniatowskiego. Otrzymał tu 30 VII rozkaz objęcia dowództwa nad 8 p. jazdy z poleceniem włączenia do niego swojego oddziału pozostawionego na Podolu w komendzie ppłk. Strzyżewskiego pod ogólnym dowództwem gen. Ignacego Kamieńskiego. Dn. 3 VIII 1809 został mianowany pułkownikiem i dowódcą 8 p. jazdy; wcześniejszą nominację na to stanowisko mjr. Stanisława Dulfusa, na jego własną prośbę, ks. Poniatowski anulował. Pułk sformowany w dep. łomżyńskim przebył szlak bojowy w składzie dywizji gen. Zajączka i licząc ogółem w czterech szwadronach 742 ludzi z 779 końmi stał w Młodziejowicach koło Krakowa, pod komendą szefa szwadronu Gabriela Czarneckiego, zastępującego chorego i nieobecnego ppłk. Jana Rostworowskiego. R. udał się do Czortkowa, skąd sformowany przez siebie oddział powstania zaleszczyckiego, liczący 263 konie (z czego 118 dostarczyli mieszkańcy cyrkułu zaleszczyckiego, a sam R. ofiarował 68 koni), przyprowadził do do 8 pułku. Z połączonym już pułkiem R. przeszedł do Wiślicy, a następnie do Chrobrza. W tym czasie (6 VIII – 28 XII 1809) pułk nosił nazwę 2 p. jazdy wojsk galicyjsko-francuskich.
Dn. 31 X 1809 Sztab Główny przekazał R-emu decyzję Fryderyka Augusta przyznającą pułkowi 18 krzyży Virtuti Militari, których rozdzieleniem miała się zająć specjalnie powołana komisja pułkowa. W listopadzie stanął R. z pułkiem w Białej Podlaskiej. Rozkazem dziennym ks. Poniatowskiego z 23 XI 1809 pułk R-ego otrzymał przydział do 5 brygady gen. Kamieńskiego w 2 dyw. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego z rozkazem przemarszu do dep. łomżyńskiego, na tereny powstania pułku. Pułk zebrał się w Mordach (1 XII), skąd przybył do Łomży, gdzie R. stanął ze swym sztabem i jednym szwadronem. Zadaniem pułku, którego pozostałe szwadrony stanęły w Szczuczynie, Kalwarii i Augustowie, było strzeżenie granicy rosyjskiej. Dn. 1 I 1810 przyznany został R-emu Krzyż Kawalerski Virtuti Militari.
W wyniku podziału Ks. Warsz. w kwietniu 1810 na 4 okręgi wojskowe, pułk R-ego podporządkowany został komendantowi dep. łomżyńskiego gen. Dominikowi Dziewanowskiemu w składzie 1 okręgu wojskowego dowodzonego przez gen. Zajączka. R. ze sztabem pułku przeszedł do Szczuczyna. W lecie 1810 przebywał R. na 2-miesięcznym urlopie w Galicji. Do Warszawy przybył 30 VIII i tu 1 IX przeznaczony został przez gen. Zajączka do pełnienia obowiązków komendanta dep. łomżyńskiego, do czasu przybycia nowo mianowanego (29 VI) komendanta gen. Józefa Niemojewskiego. Wniosek tego ostatniego dotyczący przeniesienia sztabu R-ego ze Szczuczyna do Augustowa spotkał się z negatywną decyzją gen. Stanisława Fiszera, szefa Sztabu Głównego. W grudniu 1810 ks. Poniatowski zadecydował o odwołaniu R-ego ze stanowiska dowódcy pułku i powierzenia go Dominikowi Radziwiłłowi, który zgłaszając się do służby w armii Ks. Warsz., zadeklarował znaczne ofiary pieniężne na rzecz organizacji wojska. W tej sprawie ks. Poniatowski wystąpił 17 XII 1809 do Fryderyka Augusta proponując uwolnienie R-ego ze służby z przyznaniem niewielkiej pensji. Dn. 30 III 1811 dekretem królewskim została R-emu udzielona dymisja z przyznaniem dożywotniej renty rocznej w wysokości 3139 złp., umotywowana złym stanem zdrowia. Na prośbę nowo mianowanego dowódcy płk. D. Radziwiłła, udającego się na urlop, przekazanie dowództwa pułku nastąpiło 6 V 1811 w Dylewie, w miejscu stacjonowania.
R. powrócił do Galicji i zamieszkał z rodziną w zakupionych Żabokrukach w cyrkule brzeżańskim. Przed wybuchem wojny z Rosją w r. 1812 przebywał w Kopesterzynie; dn. 30 VII t. r. wezwany został do czynnej służby i zgłosił się pod rozkazy gen. Amilkara Kosińskiego, dowódcy siły zbrojnej departamentów: lubelskiego i siedleckiego. Dn. 8 I 1813 otrzymał R. pozwolenie noszenia munduru wysłużonych «ze złotem». Osiadł w Galicji, mieszkał nadal w Żabokrukach, a następnie w dzierżawionym Głęboczku w cyrkule czortkowskim. Przy rozprzedaży klucza grzymałowskiego, należącego do Małgorzaty Konstancji Rzewuskiej, R. kupił wieś Rożyska w cyrkule tarnopolskim, w której osiadł już na stałe. Zmarł 3 VII 1836 w Rożyskach.
Ożeniony (2 II 1794) z Anną z Golejewskich (1772–1842), córką Józefa (zm. 1792), porucznika kawalerii narodowej, i Józefy z Chojeckich, miał R. dwie córki: Annę Kazimierę (1797–1861), zamężną 1.v. za Jackiem Czechowiczem (zm. 1828), 2.v. za Tadeuszem Przyborowskim (zm. 1850), oficerem WP w r. 1831, i Teklę Teresę (1801–1820), zamężną za Adamem Melbachowskim, oraz pięciu synów: Antoniego, Wincentego Brutusa (1800–1849), urzędnika w Radzie Stanu Król. Pol., oficera WP w r. 1831, Erazma, Wiktora Leandra (1812–1858), oficera WP w r. 1831, członka Gwardii Narodowej we Lwowie w r. 1848, i Franciszka Jakuba (1814–1855).
Antoni Kilian Sebastian (1796–1855), ur. 20 I w Błozwi w cyrkule samborskim. Jako 13-letni chłopiec w czerwcu 1809 wstąpił do formowanego przez ojca oddziału powstańczego cyrkułu zaleszczyckiego i brał udział w jego działaniach wojennych. Przyjęty do Szkoły Elementarnej Artylerii i Inżynierów, w listopadzie 1810 otrzymał stopień sierżanta, a w marcu 1811 awansował na podporucznika w dowodzonym przez ojca 8 pułku ułanów. W kampanii rosyjskiej 1812 r. brał udział w bitwach pod Ostrownem, Witebskiem, Smoleńskiem, Dorohobużem, Możajskiem, Woronowem, Tarutino, gdzie utracił oko. Odznaczony został Krzyżem Złotym Virtuti Militari; pod Wilnem w grudniu 1812 dostał się do niewoli, w styczniu 1813 otrzymał stopień porucznika. W lutym 1815 umieszczony został w 1 pułku strzelców konnych powstającej armii Król. Pol., w marcu 1817 otrzymał dymisję ze stopniem kapitana i pozwoleniem noszenia munduru. Powrócił do Galicji. W powstaniu 1830/31 służył w 1 pułku jazdy lubelskiej, a następnie w 1 pułku strzelców konnych; przeznaczony został przez gen. Jana Weyssenhoffa na komendanta placu Nowego Miasta Korczyna, w końcu otrzymał od gen. Samuela Różyckiego nominację na stopień majora w Legii Nadwiślańskiej konnej. Z korpusem gen. Różyckiego przekroczył granicę Wolnego Miasta Krakowa i po odbytej kwarantannie powrócił w strony rodzinne. Gospodarował w majątku swej żony Turówce w obwodzie tarnopolskim. W r. 1848 przeznaczony został na komendanta gwardii narodowej w Tarnopolu, która jednak z powodu epidemii cholery została szybko rozwiązana. Zmarł 21 VII 1855 w Meteniowie w obwodzie złoczowskim u swej siostry Anny.
Ożeniony był R. z Teklą Antoniną z Czechowiczów (zm. 1854), miał synów: Kazimierza (ur. 1831), powstańca 1863 r., i Bolesława (ur. 1842), star. trembowelskiego, posła na sejm galicyjski, oraz córkę Justynę, żonę Włodzimierza Rozwadowskiego.
Erazm (1807–1880), ur. 8 I w Ułaszkowcach w cyrkule czortkowskim. W maju 1823 wstąpił do pułku strzelców konnych gwardii armii Król. Pol., w r. 1827 skierowany został do Szkoły Podchorążych Jazdy. Stopień podporucznika otrzymał w grudniu 1830 z przydziałem do 6 szwadronu 3 dywizjonu, z którym w lutym 1831 wszedł w skład korpusu gen. Józefa Dwernickiego. Uczestniczył w wyprawie na Wołyń, bił się pod Ryczywołem i Kurowem; w bitwie pod Boremlem, choć sam ranny, zranił w bezpośredniej walce gen. Płachowa, dowódcę brygady dragonów rosyjskich, za co otrzymał Krzyż Złoty Virtuti Militari. Po przekroczeniu przez korpus granicy austriackiej, podleczył się w domu rodziców w Rożyskach, po czym powrócił do Król. Pol. i przyłączył się do swego macierzystego pułku, z którym niebawem walczył w bitwie pod Raciążem. Awansował na porucznika; przed przekroczeniem granicy pruskiej złożył w Rypinie dymisję i powrócił do Galicji. Z nominacji Rządu Narodowego w r. 1863 pełnił obowiązki naczelnika obwodu tarnopolskiego. Za rzekome organizowanie oddziałów i ukrywanie powstańców był aresztowany i uwięziony. Zmarł 7/8 VI 1880 we Lwowie i pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim.
Ożeniony z Marią Szeliską (1818–1888), miał syna Stanisława (1840–1893).
Litografia Seweryna Oleszczyńskiego z portretu, Reprod. w: Łuniński E., Napoleon (Legiony i Księstwo Warszawskie), W. 1911; – Słown. Geogr., IX 875 (Rożyska); Borkowski, Almanach: Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lw. 1857; Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy armii polskiej… krzyżem wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lw. 1881; Kunaszowski H., Życiorysy uczestników powstania listopadowego, Lw. 1880 (dotyczy Antoniego i Erazma); – Bauer K., Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, W. 1981; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, W. 1925 s. 61; tenże, Wojsko Pol. 1807–14; Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 roku, W. 1983 (w indeksie błędnie: Franciszek); Medyński A., Rozwadowscy w powstaniu styczniowym, Lw. 1919 s. 5, 23 (dotyczy Erazma); Nadzieja J., Generał Józef Zajączek 1752–1826, W. 1975 (w indeksie błędnie: Franciszek i daty życia); [Rolle J. A.], Dr Antoni J., Nowe opowiadania historyczne, Lw. 1878 s. 337 n.; Willaume J., Amilkar Kosiński 1769–1823, P. 1930; – Akty powstania Kościuszki, III; Fredro A., Trzy po trzy, W. 1917 s. 198, 223; Golejewski H., Pamiętnik, Kr. 1971 I–II; Korespondencja księcia Józefa Poniatowskiego z Francją, P. 1923–8, II–III; Rozwadowski A., Pamiętniki, Lw. 1889; Rys historyczny kampanii odbytej w roku 1809 w Księstwie Warszawskim pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego, Kr. 1889 s. 127; Sołtyk R., Kampania 1809 r., W. 1906 s. 196 n.; tenże, Relation des opérations de l’armée aux ordres du prince Joseph Poniatowski pendant la campagne de 1809 en Pologne contre les Autrichiens, Paris 1841 s. 329–30, 333; [Wybranowski R.] Pamiętnik jenerała…, Lw. 1882 I 3, 6; – „Gaz. Lwow.” 1836 nr 88; – AGAD: Akty KRW rkp. 69c s. 26–27, B. Ord. Zamoyskich rkp. 3133 Księgi kanclerskie 77a s. 78; AP w Kr.: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów rkp. 1148, 1228 s. 109; B. Ossol.: rkp. 5464, 7936/II, 7961/III, 7962/III, 7993/II, 7994/II, 7995/III; – Łoza S., Virtuti Militari 1792–1819, W. 1953 (mszp. w posiadaniu Z. Zacharewicza); Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Zbigniewa Zacharewicza z Kr. (dotyczy Antoniego i Erazma).
Zbigniew Zacharewicz